
doi: 10.12681/eadd/54949
Ο θηλασμός και ο απογαλακτισμός είναι ζωτικές διαδικασίες στην ανθρώπινη βιολογία και τον πολιτισμό, με σημαντικές επιπτώσεις για την εξέλιξη του ανθρώπου. Οι σύγχρονες μέθοδοι της Βιολογικής Ανθρωπολογίας επιτρέπουν την εκτίμηση της διάρκειας του απογαλακτισμού σε αρχαίες κοινωνίες μέσω της χημικής ανάλυσης σκελετικών καταλοίπων. Ωστόσο, γνωρίζουμε ελάχιστα για το πώς αυτές οι διαδικασίες έχουν διαμορφωθεί υπό την επίδραση κοινωνο-πολιτισμικών παραγόντων σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Η διατριβή στοχεύει στην έρευνα του θηλασμού και του απογαλακτισμού σε συνδυασμό με τη διατροφή κατά την ενήλικη ζωή σε πληθυσμούς που έζησαν κατά την αρχαιότητα. Για τον σκοπό αυτό, αναλύθηκαν 281 σκελετοί ατόμων που έζησαν στην αρχαία Θεσσαλονίκη, μια αστική θέση με πολυπολιτισμική αίγλη και συνεχόμενη κατοίκηση για πάνω από 18 αιώνες. Η ανασύσταση της δίαιτας κατά την βρεφική, παιδική και ενήλικη ζωή πραγματοποιήθηκε μέσω της ανάλυσης σταθερών ισοτόπων σε κολλαγόνο οστών και δοντιών (ανάλυση οδοντίνης). Η χρονική διάρκεια του απογαλακτισμού εκτιμήθηκε με πρωτότυπη μαθηματική μέθοδο, που αναπτύχθηκε για αυτόν τον σκοπό. Το φυσιολογικό στρες (physiological stress) εξετάστηκε μέσω του αλγορίθμου μηχανικής μάθησης k-means. Τα συστατικά της διατροφής κατά τον απογαλακτισμό και την ενήλικη ζωή και η αναλογία τους υπολογίστηκαν μέσω Μπαγεσιανής μοντελοποίησης. Συνολικά, παράχθηκαν πάνω από 1800 δείγματα κολλαγόνου από άτομα, τα οποία χρονολογούνται από την ίδρυση της πόλης της Θεσσαλονίκης (315 π.Χ.) μέχρι τον 16ο αιώνα μ.Χ., κυρίως στη ρωμαϊκή περίοδο (168-324 μ.Χ.). Ο τελικός πληθυσμός μελέτης περιλαμβάνει 792 μετρήσεις αζώτου (δ15Ν) και άνθρακα (δ13C) από κολλαγόνο δοντιών που αντιστοιχούν στα πρώτα έξι-επτά χρόνια ζωής 68 ατόμων. Επιπλέον, ο πληθυσμός μελέτης περιλαμβάνει 151 μετρήσεις αζώτου (δ15Ν) και άνθρακα (δ13C) και 131 μετρήσεις θείου (δ34S) από κολλαγόνο οστών, που αντιστοιχούν στην διατροφή 151 και 131 ενηλίκων ατόμων, αντίστοιχα. Συνολικά, η διατριβή περιλαμβάνει ένα από τα πιο εκτεταμένα σύνολα ισοτοπικών δεδομένων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο απογαλακτισμός στην αρχαία Θεσσαλονίκη ολοκληρωνόταν κατά μέσο όρο στα 2,0-2,5 έτη, ενώ εντοπίστηκαν και περιπτώσεις ατόμων με μικρότερη (>1 έτους) και μεγαλύτερη (<3,0 χρόνια) διάρκεια απογαλακτισμού. Περίπου το 1/3 του συνολικού πληθυσμού παρουσίασε ενδείξεις φυσιολογικού στρες. Το δεδομένο αυτό συμπίπτει με τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης, που έδειξε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά μητρικού γάλακτος κατά τη διάρκεια του απογαλακτισμού. Οι ενήλικες κατανάλωναν κυρίως φυτά C3, ψάρια και λιγότερη ζωική πρωτεΐνη. Η ανάλυση θείου έδειξε ότι τα ψάρια ήταν κυρίως γλυκού νερού, προσθέτοντας νέες πληροφορίες για την εκμετάλλευση των πόρων σε αρχαία αστικά κέντρα. Η διατριβή χρησιμοποιεί πρωτοποριακές υπολογιστικές μεθόδους και προσφέρει νέα δεδομένα σχετικά με τον θηλασμό και τον απογαλακτισμό σε αρχαίες κοινωνίες.
| selected citations These citations are derived from selected sources. This is an alternative to the "Influence" indicator, which also reflects the overall/total impact of an article in the research community at large, based on the underlying citation network (diachronically). | 0 | |
| popularity This indicator reflects the "current" impact/attention (the "hype") of an article in the research community at large, based on the underlying citation network. | Average | |
| influence This indicator reflects the overall/total impact of an article in the research community at large, based on the underlying citation network (diachronically). | Average | |
| impulse This indicator reflects the initial momentum of an article directly after its publication, based on the underlying citation network. | Average |
