Bu makalede Rusların Türkistan’ı işgalinden hemen sonra bölgede başlattıkları tarih ve arkeoloji alanındaki araştırmalar ile kazı ve yayın faaliyetleri hakkında kısa bilgiler verilmiştir. 1895-1917 tarihleri arasında faaliyet gösteren Rus Arkeoloji Cemiyeti içerisinde özellikle Ostroumov ve Barthold olmak üzere doğubilimciler, arkeologlar, tarihçiler, etnograflar ve coğrafyacılar yer almıştır. Bunlar tarafından Orta Asya üzerine yapılan ve modern anlamda başlangıç mahiyeti taşıyan söz konusu araştırmalar ilk ciddi bilimsel teşebbüsler olması bakımından önemlidir. Birinci Dünya Savaşı yıllarında da hız kesmeden devam eden araştırma faaliyetleri Bolşevik devrimiyle sona ermiştir. Bu faaliyetler Sovyet ve sonrası dönemde yapılan Türkistan çalışmalarına ciddi bir zemin hazırlamış, geleceğe yazılı ve görsel zengin bir miras aktarılmıştır. Araştırmaların ve sonuçlarının bir kısmı yüzeysel mahiyette kalmış olmakla birlikte büyük bir kısmı halen kaynak özelliği taşımaya devam etmektedir. Türkistan Arkeoloji Cemiyeti ve faaliyetleri üzerine ilk ve en kapsamlı çalışma Sovyet döneminde Boris Vladimiroviç Lunin tarafından yapılmıştır. Onun eserinden kısa özetler halinde sunduğumuz bu yazı Çarlık döneminde Rusların Türkistan’da tarih ve arkeoloji alanında yaptığı faaliyetler hakkında genel bir fikir vermeyi amaçlamaktadır