Her geçen gün güncel ve yeni teknolojiler bilgiyi dönüştürmekte, üretimini hızlandırmakta, verilerin depolandığı, işlendiği ve paylaşıldığı sunucu teknolojilerinin gelişmesini zorunlu kılmakta ve bu veriler, çalışma alanlarının yeniden tasarlanmasını gerekli kılmaktadır. Dijitalleşme süreci verilerin toplanması, analizi ve kullanışlı bilgiye dönüştürülerek ilgilisine aktarılmasını kolaylaştırmakta ve yöneticilerin iş süreçlerindeki karar verme inisiyatiflerini desteklemektedir (Damar & Özen, 2024). Elbette bu verinin dönüşümünde mobil teknolojiler de hayatımızın her noktasında hayatımıza girmiş durumdadır. Artık dumanla veya mors alfabesi ile iletişim kuran bir toplumdan kablosuz iletişim teknolojilerinin hızlanması ile müthiş bir iletişim ağının inşası ile anlık iletişime geçen, bilgi aktaran, bunu iş süreçlerinde etkin ve verimli bir şekilde kullanan bir dijital toplumun varlığı ortaya çıkmıştır. Cep telefonları, akıllı telefonlar, tabletler, kısa mesajlar, uygulamalar, resimler, videolar ve internette veya kişisel çevrimiçi ağda neredeyse anında bilgi yükleme ve paylaşma yeteneği, günümüz kar amacı gütmeyen kuruluşlarının günlük iş akışına entegre edilmektedir. Bu güçlü araçlar tüm dünya ile doğrudan iletişim kurulmasına olanak tanımaktadır. Bu cihazların avantajları, paydaşlar, bağışçılar, ortaklar ve gönüllülerle doğrudan iletişim kurma becerisinin artmasının yanı sıra, sosyal değişim yaratma ve toplumu güçlendirme çabalarına destek olabilmektedir (Moraru, 2016). Artık mobil uygulamalar üretim sektöründen finans sektörüne, sağlık sektöründen eğitim ve turizm gibi pek çok farklı sektörde uygulama ile karşımıza çıkmakta, insanoğlunun iş süreçlerini kolaylaştırmaktadır (Boza-Chua vd., 2021; Hinze vd., 2023, Hussein & Ahmed, 2022; Iakovets vd., 2022; Irmanti vd., 2017; Nikolskaya vd., 2019; Pahade vd., 2019; Teixeira vd., 2021; Wong & Salleh, 2023). Mobil teknolojilerin benimsenmesi ve kullanımı son yıllarda dünya çapında katlanarak artmıştır, bu nedenle kamu kuruluşları için en büyük zorluk, dijital hükümet çerçevesine giren teknolojik girişimleri başarıyla uygulamaktır (Castilla vd., 2023). Geçen neredeyse otuz yıllık dönemde dünya, mobil telefonlar, PDA'lar, akıllı telefonlar, cep bilgisayarları, kablosuz ağlar ve RFID (Radyo Frekansı Tanımlama) araçlar gibi diğer teknolojiler ve bu teknolojiler aracılığıyla erişilen bilgi sistemleri gibi mobil cihazları içeren mobil ve kablosuz bilgi teknolojisinin hızla yayılmasına tanık olmuştur. 2007 yılına kadar mobil telefon sahipliğinin veya erişiminin tüm dünya nüfusunun %50'sine ulaşmıştır (Saccol vd., 2011). Günümüzde bu rakamlar çok daha büyük rakamlara ulaşmıştır. Web teknolojisinin ortaya çıkışı, internet altyapısının e kablosuz ağların gelişmesi bu süreçlerde önemli bir rol oynamıştır. Ardından mobil teknoloji ile sürecin mobilize olması, artan bilgi, halkla etkileşim ve kamu işlemlerini yürütmenin uygun maliyetli, verimli yolları aracılığıyla iyi yönetimi ilerletmek için muazzam bir fırsat yaratmıştır (Riggs & Gordon, 2017). E-Devlet uygulaması kamusal hizmet sunumunda dijitalleşmenin en somut örneğini teşkil etmektedir. Dikey bütünleşme sistemi esas alınarak evrak sunumu, onaylanması, bilgilendirme, ödeme yapma vb. hemen hemen tüm fiziki işlemler e-devlet platformu üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Kamu yönetiminde e-yönetişim, e-demokrasi, e-katılım ve kamu mali yönetiminde de bütünleşik mali yönetim sistemleri, blok zincir gibi yeni kavram ve uygulamalar yerini almıştır (Damar & Çiçek, 2023). Mobil teknoloji de bu güncel teknolojilerden birisi olarak kabul edilebilir. Ayrıca devlet kurumları ve hükümetler de bu gelişmelerin farkına varmış ve bu konuda vatandaşa daha iyi hizmetler sunabilmek için çeşitli adımlar atmışlardır. Elektronik devlet yaklaşımının altında artık gelişen mobil teknolojisi ile beraber mobil devlet (m-devlet) kavramı ortaya çıkmıştır. Kumar ve diğerlerine (2007) göre mobil devlet (m-devlet) geliştirme çoğunlukla mobil ağlar ve uygulamalar dahil olmak üzere altyapılara odaklanmaktadır. Gerekli teknolojik altyapılar geliştirildikten ve yeterli mobil yoğunluğa ulaşıldıktan sonra, hükümetler mobil uygulamaların yasal yönlerini ve mobil hizmetlerin kullanımını düzenleme ve geliştirme gibi bir görevle uğraşmak zorunda kalacaklardır. Bu aynı zamanda hükümetlerin e[1]Devlet uygularken karşılaştıkları sorundur. Bu aşamada, gelişmekte olan mobil pazardaki yasal müdahalelerin rolleri ön plana çıkarılabilir ve m-Devlet girişimlerinin daha fazla başarısını belirleyecektir. m-Devletin gelişmekte olan ve geçiş ülkelerinde e-Devlete göre temel avantajı, İnternet tabanından daha gelişmiş mobil altyapıya sahip olmalarıdır. Bu kitap bölümü içinde elektronik devlet ve mobil devlet kavramları detaylandırılmakta, mobil teknolojinin ne olduğu detaylı bir şekilde ele alınarak dijital devlet ve dijital sağlık sektörü kavamları güncel mobil teknolojide gelişmeler ile değerlendirilmektedir. Currie ve Seddon (2014) Avrupa Birliği'nin sağlık hizmetlerinde vatandaşların etkinliğini artırma amacına ulaşılabilmesi için mobil teknolojinin daha geniş bir sosyal yeniliğin parçası olması gerektiğini ifade etmişlerdir ve halk sağlığı kültürünün yalnızca bu uygulamalarla desteklenen bir sağlık altyapısı geliştirilerek değişeceğini iddia etmişlerdir. Bizler de araştırmacılar olarak bu gerçeğin farkına vararak devlet kurumları açısından kapsamı bir mobil teknoloji bakış açısı ortaya koymaya çalıştık. Araştırmalarımız kapsamında iyi bir mobil sağlığın, daha erişilebilir sağlık hizmetlerinden bahsedebilmek için Türkiye gibi sağlık sisteminin yoğun olarak devlet desteği ile yürütüldüğü toplumlar için devlet içinde kullanılan güncel mobil teknolojilerinin önemli olduğunu gördük. Dolayısı ile konunun e-devlet kavramı altında mobil devlet hizmetleri içinde mobil sağlık başlığı ile tartışmayı daha doğru gördük. Aşağıda sırasıyla detaylı olarak konu başlıklar değerlendirilmektedir. Tartışma ve sonuç bölümünde ise tüm literatürde öne çıkan ve kritik başlıklar detaylandırılmıştır.