Science cannot achieve its purpose without some practical applications. The aim of this article is to inform our colleagues about some practical uses of the methodology named biofeedback in the general population. It is important for the staff, especially for those employed in the public health service, because this method is not useful only for treating some disorders, but also for obtaining some health attitudes, performances and mental relaxation in the general population. Науката без да има практична апликација не ја постигнува својата намена. Овој напис има за цел да ги информира колегите за некои практични примени на методологијата наречена биофидбек во општата популација. Ова е особено важно за кадарот во јавното здравство, затоа што методологијата е полезна не само за третман на некои растројства, туку и за стекнување здрави навики, успешност во работата и ментална релаксација кај општата популација.

Синдромот на “Morning Glory” (MGS -Morning Glory Syndrom) е невообичаена конгенитална аномалија на oптичкиот нерв кој наликува на цвет познат како „morning glory“, го нарушува видот и може да бидe поврзан и со окуларни и неокуларни абнормалности. Има карактеристичен фундоскопски изглед кој се состои од големa празнина во форма на инка на оптичкиот диск. Во овој труд презентираме невообичаена вродена аномалија на оптичкиот диск кај три годишно дете од женскиот пол. Morning Glory Syndrome (MGS) is an uncommon congenital anomaly of the eye nerve (optic nerve) that resembles a flower known as morning glory, impairs vision, and may be associated with both ocular and non-ocular abnormalities. It has a characteristic fundoscopic appearance consisting of a large funnel-shaped cavity on the optical disc. We register an unusual congenital anomaly of the optic disc in a three-year-old female child.

Офталмолошките проблеми имаат големо влијание врз квалитетот на животот, вработувањето и секојдневните активности. Во тој контекст тие се важни за целите на јавното здравство. Целта на оваа студија беше да се евалуира нивото на анксиозност, депресија како и тип-А на личност кај примерок од 40 офталмолошки пациенти. Резултатите покажаа умерена анксиозност, умерена депресија и разни типови на личност зависно од дијагнозата. Добиените скорови на психометриските тестови се поврзани со возраста, но не и со полот. Истражувањата потврдуваат, дека депресивните симптоми и анксиозноста можат не само да ги влошат симптомите на очната болест туку и да ги афектираат другите психолошки системи формирајќи вициозен циклус. Со промената на медицинскиот модел, медицинските професионалци се принудени да внимаваат на менталното здравје кај пациентите. Императив е да се воведат социјални мерки за подобрување на здравјето. Овие наоди го нагласуваат влијанието на менталното здравје врз очните заболувања на пациентите. Ophthalmological problems have a great influence on the quality of life, employment and everyday activities. In this context they are an important issue in the public health. The aim of this study was to evaluate the level of anxiety, depression as well as type-A personality in a sample of 40 ophthalmological patients. The results obtained showed moderate anxiety, moderate depression, as well as different type of personality related to the diagnosis. Scores obtained for psychometric tests are related to the age, but not to the gender. Research confirmed that depressive symptoms and anxiety may not only aggravate symptoms of eye disease, but also affect other psychological systems forming a vicious circle. With a change of the medical model, medical professionals are placing an increasing emphasis on the mental health of patients. It is an imperative to introduce social measures for improvement of the health. These findings highlight an important mental health issue in eye disease patients.

Materiovigilance is a system applied for the purpose of detecting, gathering, monitoring, assessing and responding to new data on safety of medicinal products and related to the use of medical device related to possible incidents during use. The aim of this paper was to show the characteristics of the system of materiovigilance in the Republic of Macedonia compared to four other jurisdictions (US, EU, Japan and China), the recognition of the advantages and disadvantages of the systems and their impact on public health. Material and methods: For the realization of the aim of the study, we conducted an analysis of data published on the web pages of regulatory authorities related to the existing legal framework and review of the literature available on the network for scientists and researchers ResearchGate. General dialectical method as well as legal methods (dogmatic and normative method) were used in this study in order to determine the content, the meaning and the importance of the legal norms which regulate the system of materiovigilance. Results: The five systems of materiovigilance have several features that include monitoring of adverse events caused by medical device that have been granted a marketing authorization. Globally, these systems provide different, shared responsibility of all stakeholders. Thus, the scope of responsibilities of producers is significantly higher in Japan and China, opposed to the EU and Macedonia, where the responsibility is passed on to distributors, health professionals and other for-profit entities. United States is in the middle between these two extreme systems of materiovigilance, where the FDA has the responsibility to protect the public health forecasting responsibilities to the industry. Conclusion: There are significant variations in the regulation system of materiovigilance in the Republic of Macedonia and the analyzed legal systems. To date, there is no empirical evidence that one system is better than another, but it is indisputable that each system has its advantages and disadvantages regarding the protection of public health. Within the analyzed systems of materiovigilance three best practices can be seen that contribute to the improvement of public health: transparency, repeating the examination of medical device and central versus local control. Материовигиланца претставува систем кој се применува за откривање, собирање, следење, процена и обезбедување на соодветност на новите податоци за безбедност на медицинското средство поврзано со можните инциденти од употребата. Целта на овој труд е да се прикажат карактеристиките на системот на материовигиланца во Република Македонија, и тие да се споредат со други четири правни системи (САД, ЕУ, Јапонија и НР Кина), да се воочат предностите и недостатоците на системите и нивното влијание врз јавното здравство. Материјал и методи: За реализација на поставената цел извршивме анализа на податоците објавени на web страниците на регулаторните тела кои се однесуваат на важечката правна рамка, како и преглед на литературата достапна во-академската мрежа ResearchGate. Во овој труд го користевме општиот дијалектички метод, како и правните методи (догматски и нормативен метод) со цел утврдување на содржината, смислата и значењето на правните норми со кои се регулира системот на материовигиланца. Резултати: Петте системи на материовигиланца имаат неколку карактеристики кои вклучуваат следење на несаканите настани предизвикани од медицински средства кои имаат одобрение за ставање во промет. На глобално ниво, овие системи предвидуваат различна, поделена одговорност на засегнатите страни. Така, обемот на одговорности на производителите е значително поголем во Јапонија и Кина, за разлика од Европската Унија и Македонија, каде одговорноста е пренесена на дистрибутерите, здравствените работници и другите профитни субјекти. САД се наоѓа во средина помеѓу овие два екстремни система на материовигиланца, при што FDA има надлежност да го штити јавното здравје, предвидувајќи обврски за индустријата. Заклучок: Постојат значителни варијации во регулирањето на системот на материовигиланца во Република Македонија и анализираните правни системи. До денес, нема емпириски докази дека еден систем е подобар во однос на друг, но несомнено е дека секој систем има свои предности и недостатоци во врска со заштитата на јавното здравје. Во рамките на анализираните системи на материовигиланца може да се забележат трите најдобри практики кои придонесуваат за унапредување на јавното здравје: транспарентност, повторување на испитување на медицинското средство и централна наспроти локална контрола.

Микромастија или хипоплазија на дојки е опишана како недоразвиеност на ткивото на дојката кај жените. Опишавме случај на 15-годишно девојче со унилатерална микромастија со фамилијарна предиспозиција. Беа направени ехосонографски, хормонални, дисморфични, кардиолошки и генетски испитувања и тестови. Не беше пронајдена мутација на целокупниот секвенциониран ексом, ниту пак нова мутација. Некои од овие случаи се прикажани како да се поврзани со канцер на дојката и затоа се потребни понатамошни задолжителни следења. Терапијата се состои од хируршка реконструкција на афектираната дојка. Ова претставува ретка состојба, но бара мултидисциплинарен пристап. Micromastia or breast hypoplasia is described as underdevelopment of a woman’s mammary tissue. We present the case of a 15-year-old girl with unilateral micromastia, with familial predisposition. Ultrasound, hormonal, dysmorphic, cardiologic, genetic examinations and testing were performed. No mutation in the whole- exome sequencing was found, nor novel mutation. Some of these cases have been reported to be related to breаst cancer so further follow-up is mandatory. Therapy consists of surgical reconstruction of the affected breast. This is a rare condition and it requires a multidisciplinary approach.

Rhizobium radiobacter е Грам-негативна стапчеста бактерија најчесто поврзана со болести кај растенијата. Кај луѓето, инфекциите предизвикани од R. radiobacter се строго поврзани со присуство на материјали од пластика, имунокомпромитирачки и хронични состојби кај пациенти со основни заболувања како малигнитети, СИДА (или присуство на вирус на хумана имунодефициенција), како и кај пациенти со трансплантирана коскена срцевина. Целта на овој труд беше да се прикаже редок случај на инфекција на крвта предизвикана од Rhizobium radiobacter кај педијатриски пациент со акутна лимфобластна леукемија како основно заболување. Терапијата беше успешно спроведена со соодветна цефалоспоринска и аминогликозидна терапија, без отстранување на централниот венски катетер. Rhizobium radiobacter is a Gram-negative rod-shaped bacterium usually associated with diseases in plants. Infections due to R. radiobacter in humans are strongly related to the presence of foreign plastic materials, immunocompromised and chronically debilitated hosts with underlying conditions such as malignancies, human immunodeficiency virus as well as bone marrow transplant recipients. The aim of this paper was to present a rare blood infection with Rhizobium radiobacter in North Macedonia in a pediatric patient with underlying conditions. The treatment was successful with appropriate cephalosporin and aminoglycoside therapy without removing the central venous catheter

Pulmonary actinomycosis is a rare and uncommon invasive bacterial disease. We are presenting a case report of 45 year old male patient with severe acute pneumonia with pleural effusion, presenting with fever, fatigue, productive cough, chest pain, dyspnea and swelling on both legs. Microbiological findings showed an isolation of anaerobic bacterium Actinomyces odontolyticus. The antibiogram showed sensitivity on penicillin and penicillin preparations, cephalosporins and carbapenems. There was an intermediate sensitivity on quinolones and there was a resistance on lincosamins and aminoglycosides. Our patient was treated with operation and received appropriate antibiotic therapy, after which there was a very good improvement, both clinically and on control native lung RTGs. This disease has excellent prognosis with early detection and proper treatment. Penicillin is the drug of choice for treatment of pulmonary actinomycosis. Пулмоналната актиномикоза е ретка и невообичаена инвазивна бактериска болест. Ние претставуваме приказ на случај на 45-годишен машки пациент со тешка акутна пневмонија со плеврален излив, презентиран со треска, замор, продуктивна кашлица, болка во градите, диспнеа и оток на двете нозе. Микробиолошките наоди покажаа изолација на анаеробната бактерија Actinomyces odontolyticus. Антибиограмот покажа чувствителност на препаратите за пеницилин, цефалоспорини и карбапенеми. Имаше средна чувствителност на хинолоните и постоеше отпорност на линкозамини и аминогликозиди. Нашиот пациент беше третиран со операција и доби соодветна антибиотска терапија, по што имаше значително подобрување, и клинички и на контролните РТГ на белите дробови. Оваа болест има одлична прогноза со рано откривање и правилен третман. Пеницилин е лек по избор за третман на пулмонална актиномикоза.

Болеста на каротидната артерија најчесто се манифестира како атеросклеротична болест на истоимената артерија, што може да доведе до исхемичен мозочен удар. Целта на оваа студија беше да ги претставиме епидемиолошките аспекти на каротидната болест и да ја демонстрираме поврзаноста на факторите на ризик со каротидната болест. Материјал и методи: Проспективно следевме 1031 пациент на Универзитетската клиника за кардиологија во Скопје, кај кои беа направени испитувања за каротидна стеноза и нејзината корелација со ризик-факторите како што се: артериската хипертезија, пушењето, хиперлипидемијата, дијабетот, дебелината и периферната артериска болест. Резултати: Каротидната стеноза беше во корелација со артериската хипертензија, дебелината, хиперлипидемијата, дијабетот, пушењето и периферната артериска болест. Заклучок: Со оваа студија утврдивме дека конвенционалните фактори на ризик како што се хипертензија, дијабет, пушење и дислипидемија, периферната артериска болест се независно поврзани со значајна каротидна артериска болест. Carotid artery disease most commonly manifests as atherosclerotic carotid artery disease, which can lead to an ischemic stroke. Our aim was to present the epidemiological aspects of carotid disease and to demonstrate the association of risk factors with carotid disease. For that purpose, we prospectively followed 1031 patients at the University Clinic for Cardiology in Skopje, who were examined for carotid stenosis and its correlation with risk factors such as hypertension, smoking, hyperlipidemia, diabetes, obesity and peripheral arterial disease. Results: Carotid stenosis was correlated with arterial hypertension, hyperlipidemia, diabetes mellitus, smoking, and peripheral arterial disease. Conclusions: Our study found that conventional risk factors such as hypertension, diabetes, smoking, and dyslipidemia were independently associated with significant carotid artery disease and peripheral arterial disease.

Уринарна инконтиненција, односно неможност за контролирање на мокрењето опфаќа спектар на пречки од повремено истекување на урината до комплетна неможност за задржување на урината. Почеста е кај повозрасната популација и кај жените. Уринарната инконтиненција во голема мерка влијае врз нарушување на општото здравје и го намалува квалитетот на живот. Таа може да се групира во неколку типови: стрес инконтиненција, ургентна инконтиненција, неврогена инконтиненција, преливна “overflow” инконтиннеција. Стрес инконтиненцијата е најчеста од горенаброените, настанува заради слабост на мускулите на карличното дно. Потребен е индивидуален пристап во проценка на состојбата и во изборот на третманот. Можностите за третман вклучуваат медикаментозна терапија, бихејвиорална терапија, биофидбек, вежби за јакнење на карличното дно, електрична стимулација, магнетна стимулација и хируршки третман. Нехируршките третмани можат да бидат успешен терапевтски пристап со цел да се спречи потребата од хируршки третман. Рехабилитационен третман со примена на вежби и физикални агенси кај пациенти со уринарна инконтиненција е значајни во обновување на континенцијата и подобрување на квалитетот на живот кај овие пациенти. Urinary incontinence is the inability to control urination with spectrum of disturbances from periodical urinary leaks to complete inability to retain urine. It occurs more often in elderly and in women. Urinary incontinence has a great impact on general health and may reduce the quality of life. There are several types: stress urinary incontinence, urgent urinary incontinence, neurogenic urinary incontinence, overflow urinary incontinence. Stress urinary incontinence is the most frequent one and is due to pelvic floor muscle weakness. For assessment and treatment of these patients the individual approach is warranted. The treatment of these patients includes medications, behavioral therapy, biofeedback, pelvic floor muscle training, electrical stimulation, magnetic stimulation and surgery. Non-surgical treatment might be effective to prevent surgery. Rehabilitation treatment with pelvic floor exercises and physical modalities for patients with urinary incontinence is important for recovery of the urinary continence and improvement of quality of life in these patients.

The main characteristics of children are phenomena of growth and development. Child development could be defined as a complex unfolding of a series of skills and adaptations, with very predictable stages, that occur in multiple dimensions at approximately the same time and in approximately the same order.There are several types of developmental delays in children. These delays can affect child’s physical, cognitive, communication, social, emotional, or behavioural skills. Developmental delays are common in childhood, occurring in 10%-15% of preschool children in different forms. Global developmental delays are less common, occurring in 1%-3% of preschool children. The article gives some practice parameters for identification and management of child development based on the newest published articles included in the PubMed database. Главна карактеристика на децата е феноменот на раст и развој. Детскиот развој може да се дефинира како комплекс од серија вештини и адаптации, со предвидливи стадиуми, кои се јавуваат во разни димензии на приближно слично време и со приближно ист редослед. Постојат неколку вида застој во развојот кај децата. Може да го зафатат физичкиот, когнитивниот, комуникативниот, социјалниот, емоционалниот развој или поведението. Застојот во развој е чест во детството и се јавува кај 10-15% претшколски деца во разни форми. Глобалниот застој на развојот е поредок и се јавува кај 1-3% од претшколските деца. Овој напис дава некои практични насоки за идентификација и постапки за справување со детскиот развој базирани на најнови публикации соржани во базата ПубМед.