• Publicationsclose
• Research dataclose
• Macedonian close

The research of Vrbjanska Čuka in 2017 continued those started the previous season, but resulted in much more significant data regarding stratigraphy, architecture and economy in the Neolithic, Late Classical period and Middle Age. They were enabled by the multidisciplinary approach by implementing archaeobotany, zooarchaeology, geomagnetic scanning, digital topography, geoarchaeology, photogrammetry and 3D modeling of artifacts and the environment, drone orthophotography, isotopic, radiocarbon, lipid and use-wear analyses. All these components of the research of Vrbjanska Čuka enabled a comprehensive understanding of the Neolithic settlement and the community that lived there, that was the primary aim of this project. In regard to the stratigraphy of site, it has 5 horizons, the Neolithic ones being determined by architectural features and not by material culture. In this context, a further revision of Neolithic horizons is possible, upon extending the archaeological trench and making a detailed insight into the material culture and the architectural features that would arise. Even though ceramic vessels as the most frequent finds do not bear significant differences between Neolithic horizons in Vrbjanska Čuka, still it could be considered that, examined further, they could contribute towards an even more thorough understanding of changes of this settlement, but also within society. In this regard, radiocarbon analyses provide even a more detailed insight into the chronology of the settlement. According to the data obtained by these analyses at the University of Bern, the earliest Neolithic layers could be dated around 5900 BC. So far, this date places the site in the final phases of Early Neolithic, completely corresponding the dating of few other sites in Pelagonia. Analyzing samples from other Neolithic horizons would determine the chronology of the remaining Neolithic phases of the settlement, which, according to the architectural features, composes of three horizons. Such a stratigraphic condition could potentially be changed, unless there is a significant divergence within material culture and dating of the remaining two horizons. However, according to the current acknowledgment, despite not having an especially high stratigraphy (about 1 meter of the total tell height), this Neolithic settlement was especially dynamic during the 6th millennia BC. The tell was actively used for several hundreds of years during the Early Neolithic, only to be deserted in the next 5 000 years until Late Classical period. According to the material culture found in Horizons IV and V, activities at this site might have continued around the 4th and 5th centuries AD, with recorded activities around the 7th and 8th centuries, and then between the 10th and the 14th centuries.

Encore une anecdote, dont le héros est le père de la locutrice. La croyance aux fantômes étant établi, un jeune valeureux décide de les confronter. Il va donc à leur encontre, couteau à la main, en pleine nuit. Toutefois, ce qu'il réussir c'est de tuer un petit âne qui a eu le malheur d'éternuer devant le chasseur de fantômes !

Vo referatov stanuva zbor za edna od najmarkatnite figuri na makedonskiot XIX vek, za eruditot, poliglotot i poetot Grigor Prličev. Vo fokusot na našeto interesiraqe se najdoa lingvistič kite termini i pogledite što ni gi prezentira avtorot vo Kratkata slovenska gramatika, kojašto Prličev ja sozdal so cel taa da bide pottik za sozdavaqe na edna poobemna koja bi pomognala vo slevaqeto na slovenskite dijalekti vo eden »opšt« koj bi se koristel od pisatelite. Od priloženiot materijal se gleda deka Prličev pri pišuvaqeto na svojata Gramatika dosledno ja sledel tradicijata na ruskata lingvistička terminologija. This article is about one of the greatest Macedonian errudites, polyglots and poets of the 19th century, Grigor Prličev. Our interest focused on grammatical nomenclature and opinions presented in Kratka slovenska gramatika (Short Slavic Grammar), which Prličev wrote in order to encourage the making of a larger book that could have the use of merging the Slavic dialects in one “main”, which could be useful for writers. From the available material it is obvious that while writing his Grammar, Prličev consistently followed the tradition of Russian linguistic terminology. U članku se govori o jednom od najvećih erudita, poliglota i pjesnika makedonskoga XIX. stoljeća, Grigoru Prličevu. U fokusu interesa našli su se jezikoslovno nazivlje i pogledi prikazani u Kratkoj slavenskoj gramatici koju je taj autor napisao s ciljem da ona bude poticaj za stvaranje jedne opsežnije knjige i koja je trebala poslužiti slijevanju slavenskih dijalekata u jedan opći koji bi bio koristan za pisce. Iz priložene se građe vidi da je Grigor Prličev prilikom pisanja svoje Gramatike dosljedno išao tradicijom ruske lingvističke terminologije.

Public procurement represents a key instrument in creating a market economy. By performing public procurement the state directly participates on the market and its behaviour influences the whole economic flows. Actually, through public procurement the state should clearly show that it respects the basic principles of market economy, and performs well the justified function of the guarantor of undisturbed functioning of free and fair competition. In order to regulate the process of using public assets by a certain public institution, in order to gain access to external resources and also taking into consideration its commitment to full membership of the European Union, the Republic of Macedonia has adopted a modern Public Procurement Act, which entered into force on 1 January 2008, and which is almost entirely aligned with the relevant European legislation and regulations which directly regulate this area. However, in spite of that, the adopted legislation framework has not led to overcoming of; but on the contrary, it has continued to produce numerous inconsistencies in the sphere of public procurement and in the successful application of the system. The authors of this paper give an overall view of the data related to the implementation of the Public Procurement Act gained from the monitoring of the public procurement process in the Republic of Macedonia as presented in the Second quarterly report from June 2009, which stresses the so-called declarative efforts in the prevention of abuse in the field of public procurement. However, this has not led to the expected results, having in mind the fact that there are still numerous inconsistencies on the institutional level which make it impossible to successfully implement the legal solutions. Notably, the emphasis is placed on the mechanisms of legal protection from various abuses in the sphere of public procurement, which has been shown as quite convenient for engaging in different deviant behaviours presented through numerous acts of corruption. In this respect, special attention should be put on the aspects of criminal law which are indirectly involved in this area, simultaneously pointing to the solutions accepted by the amended criminal legislation in Macedonia, including those envisaged in the legislation of the Republic of Croatia. Javna je nabava najvažniji instrument u procesu stvaranja tržišne ekonomije. Provodeći javnu nabavu država izravno sudjeluje na tržištu i njezini postupci utječu na ekonomske tokove u cijelosti. Kroz javnu bi nabavu država zapravo trebala jasno pokazati da poštuje osnovna načela tržišne ekonomije te da uspješno provodi pravno utemeljenu zadaću jamca nesmetanog funkcioniranja slobodnog i poštenog tržišnog natjecanja. Kako bi pravno uredila načine na koje javne ustanove mogu koristiti javnu imovinu i dobila pristup inozemnim sredstvima, uzimajući u obzir zadane obveze u cilju postizanja punopravnog članstva u Europskoj uniji, Republika Makedonija donijela je moderan zakon o javnoj nabavi koji je stupio na snagu 1. siječnja 2008. godine te koji je gotovo u cijelosti usklađen s relevantnim europskim zakonskim propisima kojima se izravno uređuje područje javne nabave. Međutim, novi zakonski okvir ne samo da nije uspio razriješiti prethodne nejasnoće, nego je naprotiv rezultirao mnogobrojnim novim nelogičnostima u području javne nabave i sustavu njezine primjene. Autori ovoga rada daju cjelovit pregled podataka u vezi s provedbom Zakona o javnoj nabavi, koji su prikupljeni pri nadzoru postupaka javne nabave u Republici Makedoniji u drugom kvartalnom izvješću iz lipnja 2009. godine u kojemu se ističe takozvana deklarativna borba u sprečavanju nezakonitih radnji u području javne nabave. Takva nastojanja, međutim, nisu dala željene rezultate s obzirom na to da i dalje postoje mnogobrojne nedorečenosti i nelogičnosti na institucionalnom planu koje otežavaju uspješnu provedbu zakonskih rješenja. Naglasak se prvenstveno stavlja na mehanizme pravne zaštite od različitih vrsta zlouporabe u području javne nabave, koje se pokazalo kao plodno tlo za korupciju kroz mnogobrojne nezakonite radnje. U tome bi smislu trebalo posvetiti osobitu pažnju onim aspektima kaznenog prava koji se neizravno tiču tog područja, istodobno ističući rješenja koja su prihvaćena u dopunjenim kaznenopravnim aktima u Makedoniji, kao i rješenja koja propisuju zakoni Republike Hrvatske. Во трудот „Правната заштита на јавните набавки“ од проф. д-р Никола Тупанчески и дем. Драгана Кипријановска е дадена анализа на јавните набавки како дејност, како и на правната рамка која ја уредува оваа проблематика, во Република Хрватска и во Република Македонија. Изложувајќи ги на еден сеопфатен начин податоците во однос на имплементацијата на Законот за јавните набавки добиени од извршениот мониторинг на процесот на јавни набавки во Република Македонија од месец јуни 2009 година, авторите настојуваат да покажат и докажат дека т.н. декларативна борба за спречување на злоупотребите на подрачјето на јавните набавки сепак, не ги дава очекуваните резултати со оглед на фактот што, и натаму постојат бројни недоследности на институционален план кои ја оневозможуваат успешната примена на имплементираните законски решенија. Посебно, акцентот е ставен на механизмите за правна заштита од разни злоупотреби во сферата на јавните набавки, укажувајќи притоа, на важноста на казненоправните аспекти кои индиректно задираат во оваа сфера, што доаѓа до израз низ решенијата прифатени во новелираното македонско казнено законодавство, вклучително и оние предвидени во законодавството на Република Хрватска.

International audience

Physical activity is one of the key factors in protecting and promoting peoples’ health of all ages around the world.Healthy lifestyle that includes physical activity, healthy food and appropriate health education will creating healthy young people, who will have a healthy and long life. The aim of the paper was to determine if there was a link between socioeconomic status in the family and practicing regular physical activity among young people. Materials and Methods: This was a descriptive-analytical study. It included 316 students in the second and third year of the study program for general medicine at the Faculty of Medicine at UKIM in Skopje. Results and Discussion: Students who practiced moderate physical activity came from families with monthly incomes higher than 30,000 denars or it was 48.4% compared to 34.65% of students who came from families with monthly incomes lower than 30,000 denars. There was a weak positive correlation between the monthly income of students' families and the practice of physical activity, R=0.21, p=0.002. Conclusion: The financial situation in the family has a main role in practicing physical activity. Therefore, with the increase of the family budget, the days when the students are physically active increase, too. Физичката активност е еден од основните фактори за заштита и промоција на здравјето на луѓето од сите возрасти насекаде низ светот. Со следење на насоките на здравото и активно живеење ќе се создаваат здрави млади луѓе коишто ќе имаат здрав и долг живот. Целта на овој труд беше да се утврди дали постои поврзаност помеѓу социоекономската состојба во семејството и практикувањето редовна физичка активност кај младите. Материјал и методи: Ова истражување претставува дескриптивно-аналитичка студија. Во него учество зедоа 316 студенти од втора и трета година, студиска програма за општа медицина на Медицинскиот факултет при УКИМ во Скопје. Резултати и дискусија: Студентите кои практикуваа умерена физичка активнoст потекнуваа од семејства со месечни приходи повисоки од 30.000 денари, односно тоа изнесуваше 48,4% наспроти 34,65% од студентите коишто потекнуваа од семејства со месечни приходи помали од 30.000 денари. Помеѓу месечните приходи на семејствата на студентите и практикувањето физичка активност постои слаба позитивна корелација, R=0,21, p=0,002. Заклучок: Финансиската состојба во семејството игра голема улога во практикувањето физичка активност. Студентите кои потекнуваат од семејства со повисок семеен буџет вежбаат почесто.

Истражувачкиот труд за своја основа ја има категоријата на епскиот јунак, согледана во избор балкански епски песни посветени на Крале Марко. Целта е да се укаже на различните книжевни контексти во кои се среќава епската репрезентација на историскиот Марко и да се направи обид да се појасни причината за варијантноста на ист мотив на типизираниот лик на Крале Марко во избор српски, хрватски, бугарски и македонски епски песни. Истражувањето ја ползува категоријата на епскиот Марко како типизиран епски јунак, за да дојде до сознанија за популарноста и за распространетоста на неговата појава кај различните балкански народи, а дискурсот се движи главно меѓу половите на книжевното и историското, на фактичкото и фикциското, во обидот за давање што поконкретни одговори на разгледуваните дилеми.

Речникот на црковнословенскиот јазик од македонска редакција овозможува да се проследи влогот на химнографските текстови презентирани преку: Битолскиот, Загрепскиот, Шафариковиот, Орбелскиот и Хлудовиот триод, како и Ваташкиот минеј, кои се одликуваат со стилско-изразните средства, лексичките особености, апстрактната и фигуративната употреба на лексемите. Во нив се документирани лексеми непотврдени во другите македонски текстови: весельнèкъ, мокрота, дебельство, собьствèе, грчки заемки: аколоyтè˙, продромъ, соyдарь и др. Префиксните и суфиксните образувања се значајни за изградувањето на строфичната структура, а за жанровска особеност на минејот и на триодите се смета на пр. зачестената употреба на префиксот прý-: прýбогатьнъ, прýвысокъ, прýестьствьнъ, на съ-: състрадатè, съоyбèтè, съоyкрýплýтè, на комбинацијата на префикс со партикула -не: неразл©÷èмъ, неопалèмъ, прýнесквръньнъ, на двојнопрефиксираните глаголи: прýдъèзрещè, прèсърýстè, съвъзèтè, на сложенките: благонаро÷èтъ, благопокорьно, велегласьнъ, велерý÷èвъ, вьседýèствьнъ, вьселèкъствьнъ, добролèствьнъ, доброславьнъ, па÷еестьствьнъ, трьбогатьнъ, трьвелèкъ и др. Rječnik crkvenoslavenskoga jezika makedonske redakcije omogućava proučavanje značenja himnografskih tekstova predstavljenih u Bitolskom, Zagrebačkom, Šafařikovu, Orbelskom i Hludovljevu triodu, kao i u Vataškom mineju koji se odlikuju stilsko-izražajnim sredstvima, leksičkim osobitostima, apstraktnom i figurativnom uporabom leksema. U navedenim su izvorima posvjedočeni leksemi nepotvrđeni u drugim makedonskim tekstovima: весельнèкъ, мокрота, дебельство, собьствèе, kao i grčke posuđenice: аколоyтè˙, продромъ, соyдарь itd. Prefiksalna i sufiksalna je tvorba značajna za konstrukciju strofičnih struktura, a za žanrovsku osobitost mineja i trioda karakteristična je npr. česta upotreba prefiksa прý-: прýбогатьнъ, прýвысокъ, прýестьствьнъ, kao i prefiksa съ-: състрадатè, съоyбèтè, съоyкрýплýтè, kombinacija prefiksa со- i čestice не-: неопалèмъ, прýнесквръньнъ, kao i glagoli s dvojnim prefiksima: прýдъèзрещè, прèсърýстè, съвъзèтè, složenice: благопокорьно, велегласьнъ, вьседýèствьнъ, вьселèкъствьнъ, добролèствьнъ, доброславьнъ, трьбогатьнъ, трьвелèкъ itd. The Dictionary of the Macedonian Recension of Church Slavonic shows the contribution of the hymnographical texts such as: Bitola, Zagreb, Šafarik, Orbele and Hludov Triodion, as well as the Vataša menology, which are distinctive by their specific stylistic and expression devices, lexical features, notional and figurative use of lexemes etc. They record lexemes which are not confirmed in the other Macedonian texts, for e.g.: весельнèкъ, мокрота, дебельство, собьствèе, Greek loanwords: аколоyтè˙, продромъ, соyдарь. The derivations with various prefixes and suffixes are important in the construction of verse structure, and the frequent use of the prefix прý- is considered menology specific feature: прýбогатьнъ, прýвысокъ, прýестьствьнъ, as well as of the prefix съ-: състрадатè, съоyбèтè, съоyкрýплýтè, combination of prefix and particle не-: неопалèмъ, прýнесквръньнъ, double prefixed verbs: прýдъèзрещè, прèсърýстè, съвъзèтè, compounds: благопокорьно, велегласьнъ, вьседýèствьнъ, вьселèкъствьнъ, добролèствьнъ, доброславьнъ, трьбогатьнъ, трьвелèкъ.

The modal expressions can create a special group parts of the speech. The linguistic categorization of the modality depends on the linguistic forms of expression: the grammatical – they belong to the mode of action category and lexical e.g. functional or auxiliary verbs such as: може, треба, мора and others. In Macedonian and Polish languages modal information is transmitted by lexical means, primarily with modal verbs. Here the main attention is paid only on the verb може in the Macedonian language and similar constructions in the Polish language. The use of the Macedonian modal verb can does not require to complement the verb in its personal or impersonal form, but such use of the modal verb móc is impossible in the Polish language.