• Publicationsclose
• Research dataclose
• Open Access close
• Article close
• Macedonian close

Physical activity is one of the key factors in protecting and promoting peoples’ health of all ages around the world.Healthy lifestyle that includes physical activity, healthy food and appropriate health education will creating healthy young people, who will have a healthy and long life. The aim of the paper was to determine if there was a link between socioeconomic status in the family and practicing regular physical activity among young people. Materials and Methods: This was a descriptive-analytical study. It included 316 students in the second and third year of the study program for general medicine at the Faculty of Medicine at UKIM in Skopje. Results and Discussion: Students who practiced moderate physical activity came from families with monthly incomes higher than 30,000 denars or it was 48.4% compared to 34.65% of students who came from families with monthly incomes lower than 30,000 denars. There was a weak positive correlation between the monthly income of students' families and the practice of physical activity, R=0.21, p=0.002. Conclusion: The financial situation in the family has a main role in practicing physical activity. Therefore, with the increase of the family budget, the days when the students are physically active increase, too. Физичката активност е еден од основните фактори за заштита и промоција на здравјето на луѓето од сите возрасти насекаде низ светот. Со следење на насоките на здравото и активно живеење ќе се создаваат здрави млади луѓе коишто ќе имаат здрав и долг живот. Целта на овој труд беше да се утврди дали постои поврзаност помеѓу социоекономската состојба во семејството и практикувањето редовна физичка активност кај младите. Материјал и методи: Ова истражување претставува дескриптивно-аналитичка студија. Во него учество зедоа 316 студенти од втора и трета година, студиска програма за општа медицина на Медицинскиот факултет при УКИМ во Скопје. Резултати и дискусија: Студентите кои практикуваа умерена физичка активнoст потекнуваа од семејства со месечни приходи повисоки од 30.000 денари, односно тоа изнесуваше 48,4% наспроти 34,65% од студентите коишто потекнуваа од семејства со месечни приходи помали од 30.000 денари. Помеѓу месечните приходи на семејствата на студентите и практикувањето физичка активност постои слаба позитивна корелација, R=0,21, p=0,002. Заклучок: Финансиската состојба во семејството игра голема улога во практикувањето физичка активност. Студентите кои потекнуваат од семејства со повисок семеен буџет вежбаат почесто.

The modal expressions can create a special group parts of the speech. The linguistic categorization of the modality depends on the linguistic forms of expression: the grammatical – they belong to the mode of action category and lexical e.g. functional or auxiliary verbs such as: може, треба, мора and others. In Macedonian and Polish languages modal information is transmitted by lexical means, primarily with modal verbs. Here the main attention is paid only on the verb може in the Macedonian language and similar constructions in the Polish language. The use of the Macedonian modal verb can does not require to complement the verb in its personal or impersonal form, but such use of the modal verb móc is impossible in the Polish language.

Уринарна инконтиненција, односно неможност за контролирање на мокрењето опфаќа спектар на пречки од повремено истекување на урината до комплетна неможност за задржување на урината. Почеста е кај повозрасната популација и кај жените. Уринарната инконтиненција во голема мерка влијае врз нарушување на општото здравје и го намалува квалитетот на живот. Таа може да се групира во неколку типови: стрес инконтиненција, ургентна инконтиненција, неврогена инконтиненција, преливна “overflow” инконтиннеција. Стрес инконтиненцијата е најчеста од горенаброените, настанува заради слабост на мускулите на карличното дно. Потребен е индивидуален пристап во проценка на состојбата и во изборот на третманот. Можностите за третман вклучуваат медикаментозна терапија, бихејвиорална терапија, биофидбек, вежби за јакнење на карличното дно, електрична стимулација, магнетна стимулација и хируршки третман. Нехируршките третмани можат да бидат успешен терапевтски пристап со цел да се спречи потребата од хируршки третман. Рехабилитационен третман со примена на вежби и физикални агенси кај пациенти со уринарна инконтиненција е значајни во обновување на континенцијата и подобрување на квалитетот на живот кај овие пациенти. Urinary incontinence is the inability to control urination with spectrum of disturbances from periodical urinary leaks to complete inability to retain urine. It occurs more often in elderly and in women. Urinary incontinence has a great impact on general health and may reduce the quality of life. There are several types: stress urinary incontinence, urgent urinary incontinence, neurogenic urinary incontinence, overflow urinary incontinence. Stress urinary incontinence is the most frequent one and is due to pelvic floor muscle weakness. For assessment and treatment of these patients the individual approach is warranted. The treatment of these patients includes medications, behavioral therapy, biofeedback, pelvic floor muscle training, electrical stimulation, magnetic stimulation and surgery. Non-surgical treatment might be effective to prevent surgery. Rehabilitation treatment with pelvic floor exercises and physical modalities for patients with urinary incontinence is important for recovery of the urinary continence and improvement of quality of life in these patients.

Цел на трудот беше да се направи компаративна анализа на нутритивниот статус на деца на возраст од 6 до 8 години во градот Скопје во 2010 и 2016 година. Материјал и методи: За спроведување на истражувањето во 2010 и 2016 година беше развиен протокол кој беше усогласен со протоколот на COSI истражувањето. Во двата круга на собирање на податоци во 14 основните училишта на територијата на град Скопје беа одбрани деца од второ одделение. Антропометриските испитувања се вршени според стандардите на СЗО за мерење на висина и тежина. Референците за раст на училишни деца на СЗО од 2007 година беа користени за да се пресметаат z-скоровите на стандардни девијации на индексот телесна маса-за-возраст (БМИ/В), како и за интерпретација на антропометриските индикатори. Финалната обработка на податоците и проценката беше направена со примена на WHO AnthroPlus софтверот. Резултати: Вкупниот број вклучени деца во истражувањето во 2010 година беше 324, од кои 174 машки и 150 женски деца. Во истражувањето во 2016 година беа вклучени 365 деца, од кои 183 машки и 182 женски деца. Индексот БМИ/В кај децата мерени во 2010 година покажа кај 0,3% потхранетост кај сите деца. Индексот БМИ/В покажува дека речиси кај една третина од децата постои зголемена ТТ и дебелина, со тоа што во 2010 година процентот на деца со зголемена ТТ и дебелина е повисок (32,4%) во однос на 2016 година (28,8%). Исто така, поголем процент на дебели деца се измерени во 2010 година (14,5%) во споредба со 2016 година (12,6%). Околу 5% од децата се со екстремна дебелина (% > +3СД) и се евидентирани во 2010 година, додека во 2016 година таа состојба е присутна кај 4,7%. Заклучок: Кривата на дистрибуција е поместена надесно во однос на референтните вредности, односно проблемите со исхраната на децата се поместени кон ризиците од зголемена телесна тежина и дебелина. Според тоа, и јавноздравствените акции треба да бидат насочени во тој правец. Потхранетоста, било умерена или тешка, ретко се среќава и не претставува значаен јавноздравствен проблем кај децата на оваа возраст во Македонија. The aim of the study was to make a comparative analysis of the nutritional status of children aged 6 to 8 in the city of Skopje in 2010 and 2016. Material and Methods: A protocol that was in line with the COSI survey protocol was developed for the implementation of the research in 2010 and 2016. In the two rounds of data collection, second grade children were measured in 14 primary schools on the territory of the city of Skopje. The anthropometric measurements were performed according to the WHO standards for measuring height and weight. WHO Child Growth References were used to calculate the z-scores of standard deviations of the body mass index-for-age, as well as for the interpretation of anthropometric indicators. The final data processing and assessment was made using the WHO AnthroPlus software. Results: The total number of children included in the survey in 2010 was 324, of which 174 male and 150 female. The 2016 survey included 365 children, of which 183 were male and 182 female. The BMI-for-age index in children measured in 2010 showed 0.3% malnutrition among all children. The BMI-for-age index has showen that almost one third of children are overweight or obese, whereas the percentage of overweight or obese children was higher in 2010 (32.4%) compared to 2016 (28.8%). Also, a higher prevalence of obese children was observed in 2010 (14.5%) compared to 2016 (12.6%). About 5% of children with severe obesity (> + 3SD) were observed in 2010, while in 2016 there were 4.7% severely obese children. Conclusion: The distribution curve is shifted to the right compared to the reference values, and children's nutritional problems are associated to the risks related to overweight and obesity. Accordingly, public health actions should be addressing that situation. Undernutrition, both mild or severe is not prevalent and is not considered a significant public health problem for children of this age in Macedonia.

Епидемијата на COVID-19 започна во декември 2019 година во Вухан, Кина, а пандемија беше официјално прогласена од Светската здравствена организација (СЗО) во март 2020 година. COVID-19 може да ги афектира и очите. Офталмолошките манифестации на вирусот не се толку фреквентни; преваленцијата досега изнесува околу 3%. Препознавањето на можноста за офталмолошка трансмисија и манифестација на вирусот е од сигнификантно значење за офталмолозите и здравствените работници. Најчеста офталмолошка манифестација, според објавените студии, е фоликуларен конјунктивитис, со сите симптоми и знаци на вирусен конјунктивитис. Обично е билатерален, а пациентите пројавуваат симптоми слични на аденовирусен конјунктивитис, со дискомфорт, чувство на туѓо тело, црвенило или, пак, воопшто немаат субјективни симптоми. Симптомите се поизразени кај пациенти со потешка клиничка слика на болеста. Една од опишаните неспецифични манифестации на COVID-19, како иницијална манифестација, е и кератоконјунктивитис. Влијанието на вирусот врз ретината и крвните садови не се сè уште истражени целосно. Докажано е дека COVID-19 може да се изолира од солзите или од окуларната површина, преку брис од конјунктива со PCR.Најчестиот начин на трансмисија е преку директен контакт и преку аеросоли. Очите, преку назолакрималниот систем, може да бидат влез за респираторна инфекција, а преку лакрималната жлезда може да настане и хематогено ширење на вирусот. Неопходно е навремено препознавање на офталмолошките симптоми во време на оваа пандемија, како од страна на офталмолозите, така и од другите здравствени работници, затоа што понекогаш тие може да претставуваат единствена манифестација на COVID-19, а од друга страна, тоа ќе доведе до поголема заштита и спречување на ширење на вирусот. Мерките на превенција треба да се насочени кон применување административни протоколи, персонална заштита и контрола во средината. The epidemics of COVID-19 started in December 2019 in Wuhan, China, and the World Health Organization (WHO) officially declared a pandemic in March 2020. COVID-19 can also affect the eyes. Ophthalmic manifestations of the virus are not so frequent; the prevalence is about 3% up to now. Recognizing the possibility of ophthalmic transmission and manifestation of the virus is of significant importance for ophthalmologists and health workers. According to published studies, the most common ophthalmic manifestation is follicular conjunctivitis with all the symptoms and signs of viral conjunctivitis. It is usually bilateral, and patients present adenoviral-like symptoms, discomfort, foreign body sensation, redness, or they have no subjective symptoms. The symptoms are more pronounced in patients with a more severe clinical picture of the disease. One of the described non-specific manifestations of COVID-19 as an initial manifestation is keratoconjunctivitis. The effects of the virus on the retina and blood vessels have not been fully investigated, yet. It has been proven that COVID-19 can be isolated from tears and from ocular surface by PCR conjunctival swab. The most common mode of transmission is through direct contact and through aerosols. Through the nasolacrimal system, the eyes can be the entrance for respiratory infection and hematogenous spread of the virus can occur through the lacrimal gland. Early recognition of the ophthalmic symptoms by ophthalmologists as well as the other health workers during this pandemic is necessary because sometimes they can be the only manifestation of COVID-19, and on the other hand, it will lead to greater protection and prevention of the virus spreading. Prevention measures should be focused on the application of administrative protocols, personal protection and environmental control.

Concerning the importance of vitamin E in the nutrition of high-producing cows, a review of the recent available literature was done (for its chemical characteristics, metabolism, content in the feedstuffs and the effects of its use upon the cows health status and production capabilities). As a result of the achieved knowledge for the vitamin E role in the cows nutrition, new norms were worked out. The values of these norms are connected to the cows' production phase and they are as follows: 1000 mg/day - from the drying period (60-70 days before calving) to 3rd week before calving; 3000 mg/day - 3 weeks before and 4 weeks after calving (transition phase); 1000 mg/day - 5 to 10 weeks after calving; 500 mg/day - from the 11-th week of lactation until the drying period. The enlarged amount of vitamin E in the transition phase is important for the reduction of infective and metabilism diseases, i.e. it is important for the cows immunologic system. It decreases the risks connected to the mastitis appearance and improves the reproductive function as well. S obzirom na značaj vitamina E u ishrani visokomlečnih krava, napravljen je pregled novije dostupne literature o njegovoj hemijskoj prirodi, metabolizmu, zastupljenosti u krmivima i efekti njegove upotrebe na zdravstveni status i proizvodne sposobnosti kod krava. Kao rezultat postignutih saznanja za mesto i ulogu vitamina E u ishrani krava urađeni su novi normativi čija se količina povezuje se sa proizvodnom fazom kod krave i iznosi od zasušenja (60-70 dana pre telenja) do 3 nedelje pre telenja - 1000 mg/dnevno; 3 nedelje pre i 4 nedelje nakon telenja (tranziciona faza) - 3000 mg/dnevno; 5 do 10 nedelja nakon telenja - 1000 mg/dnevno i od 11 nedelje laktacije do zasušenja - 500 mg/dnevno. Povećane količine vitamina E u tranzicionoj fazi imaju značaj u redukciji pojave infektivnih i metaboličkih bolesti kod krava, odnosno poboljšanje imunološkog sistema. On smanjuje rizike povezane sa pojavom mastitisa i poboljšava reproduktivne funkcije.

The aim of this article is to define the legacy of ballet. This text is dealing with the concept of this category, its content and characteristics. The main structural division is connected with the text and performing text — choreography. It is important to underline that the most important ballet performances — such as “Swan Lake”, “Sleeping Beauty”, “Le Corsaire”, “Raymonda” (which are part of ballet repertory worldwide) — are connected with a particular time frame (end of 19 Century) and with names of choreographers Marius Petipa and Lev Ivanov. Their choreographic ideas and constructed dance aesthetics revealed universal and timeless values that still communicate with contemporary audiences